Verzand je met je student te vaak in het praten over problemen? Probeer jij de student in beweging te krijgen, maar stuit je op veel weerstand? Studenten denken geregeld dat de antwoorden van de coach moeten komen: ‘Vertel me maar wat ik moet doen’. Als studentcoach zou je liever zien dat de student zélf verantwoordelijkheid neemt voor zijn studie, maar hoe kun je hem hierbij optimaal ondersteunen? Met “Oplossingsgerichte gespreksvoering” creëer je een gezamenlijke verantwoordelijkheid en kun je met minder inspanning betere resultaten behalen; zowel in individuele coachgesprekken als met groepen.
Benieuwd hoe dit werkt? Lees hieronder meer…
Wat is oplossingsgerichte gespreksvoering?
In oplossingsgerichte gesprekken is de gewenste situatie het uitgangspunt. Je besteedt relatief weinig aandacht aan problemen of faalervaringen. Door het stellen van de juiste vragen en een goede werkrelatie, kun je de student zijn gewenste situatie laten bedenken. Een situatie waarvan hij denkt: YES, daar wil ik zijn, dat wil ik bereiken! Het is vervolgens aan jou als gespreksleider om de aandacht te vestigen op de expertise, oplossingen en/of hulpbronnen die al aanwezig zijn om de gewenste situatie te bereiken. Een aantal uitgangspunten bij deze vorm van gespreksvoering zijn:
- De student is de expert van zijn situatie.
- Wanneer de gewenste situatie aantrekkelijk genoeg is, zal de student vanzelf gaan bewegen in die richting.
- Leid de student van achteren, ga niet voor hem uit.
- Als iets niet werkt, leer ervan en doe iets anders.
- Als iets wel (of beter) werkt, doe er meer van.
De neiging kan ontstaan om in een gesprek harder te werken dan je student/klas. Ook is de kans aanwezig dat jullie veel tijd kwijt zijn met het praten over problemen. Het stellen van slimme, oplossingsgerichte vragen helpt om dit te voorkomen en tegelijkertijd de zelfredzaamheid en motivatie van de student/klas te versterken. Door te activeren in plaats van te adviseren, maak je optimaal gebruik van de kennis en vaardigheden van de student of klas. De oplossingen komen van binnenuit en sluiten hierdoor beter aan op de student/klas en de situatie. Maatwerk dus!
Wanneer en voor wie?
Oplossingsgerichte gespreksvoering kan worden toegepast bij alle individuele gesprekken met studenten. Hierbij valt te denken aan startgesprekken, ontwikkelgesprekken, VSA/BSA gesprekken en verzuimgesprekken. Daarnaast is het toepasbaar in het begeleiden van (project)groepen, bij het coachen van collega’s óf in een studentbespreking.
Hoe voer je een oplossingsgericht gesprek?
Bij oplossingsgericht werken (OW) werk je vooral met het stellen van vragen. Vragen zijn activerend en oplossingsgerichte vragen al helemaal. Die vragen nodigen uit om op een andere manier na te denken dan we gewend zijn. Dit levert veel nuttige informatie op, die activeert. Tevens wordt er een duidelijke link gelegd tussen de gewenste situatie en het zetten van een volgende stap. Dit maakt de methode zeer resultaatgericht.
Er zijn meerdere instrumenten die je als gespreksleider kunt inzetten tijdens een oplossingsgericht gesprek. Je belangrijkste instrument is het stellen van passende oplossingsgerichte coachvragen. Een ander instrument is een goede werkrelatie, zo heb je toestemming (mandaat) nodig om iemand te mogen/kunnen coachen. Tot slot is het aanhouden van een bepaalde gespreksstructuur effectief.
De zes stappen van oplossingsgericht werken methodiek
- Contact maken
- Verduidelijken van de veranderbehoefte
- Doel stellen
- Positieve en sterke kanten benoemen
- Stap vooruit
- De Voortgang
De stappen zullen in de praktijk in elkaar overvloeien en in verschillende volgordes voorkomen. Bij stap 5 is een veelgebruikt hulpmiddel de schaalvraag (zie afbeelding).
De Basisregels (www.louiscauffman.com)
– Als iets (nog) goed (genoeg) werkt, herstel het dan niet.
– Als iets goed (genoeg) werkt, doe er gewoon mee verder en/of doe er méér van.
– Als iets niet (langer) (goed genoeg) werkt, stop er dan meer, leer ervan en doe iets anders.
– Als iets goed (genoeg) werkt, leer het van iemand anders en/of bied het een ander aan.
Meer lezen?
- Oplossingsgerichte voortgangsgesprekken: www.solvitas.nl/vragen-voor-voortgangsgesprekken/
- Oplossingsgerichte studentbespreking: www.solvitas.nl/lastige-casus-bespreken-in-teamoverleg/
- NJI over oplossingsgericht werken als effectieve jeugdinterventie
- Nieuwsbrief Centrum Progressiegericht werken (Coert Visser)
- Compacte uitleg theorie en oplossingsgerichte kernbegrippen op website louiscauffman
Voor het uitbreiden van je repertoire oplossingsgerichte vragen:
- Oplossingsgerichte vragen, Frederike Bannink, 2018
- Handboek oplossingsgericht werken in het onderwijs, Louis Cauffman en Dick van Dijk, 2016
- Website van Solvitas: www.solvitas.nl/tips-columns/
- Video over Oplossingsgericht Werken – de Schaalvraag
- Wil je hier meer over leren, ermee oefenen en de technieken internaliseren, neem contact op met Trainingsbureau Solvitas